پروفسور دکتر محمد عبدالاحد برای نخستین بار در جهان یک سیستم دقیق و بیدرنگ در حین عمل جراحی سرطان پستان که پروب تشخیصی سرطان یا CDP نام دارد اختراع کرده است که برای تشخیص حضور سلولهای پیش سرطانی و سرطانی ساخته شده است.
به نقل از دیده نیوز ؛ امروزه سرطان پستان جز شایعترین سرطانها است و حفظ پستان در جراحی به عنوان روش برتر جراحی در تمام مراحل بالینی به اثبات رسیده است. نکته مهم در این جراحی، بررسی دقیق و سریع وضعیت مارجینهای تومور خارج شده و در حفره درونی پس از برداشتن تومور در بدن بیمار در حین جراحی است.
حین عمل جراحی برداشتن تومور سرطانی پستان جهت اطمینان از سرطانی نبودن مارجینهای جراحی، پروسه پاتولوژی فروزن (تشخیص بدخیمیهای بافتهای بدن درحینجراحی ) صورت میگیرد به طوری که مرزهای تومور برداشته شده به پاتولوژی فرستاده میشود و ظرف مدت سی تا چهل دقیقه جواب احتمال سرطانی بودن آن اعلام میشود که پروسهای زمانبر است و به علت عدم فیکساسیون کامل نمونه، احتمال کاهش دقت رنگگیری و اعلام نتیجه غلط وجود دارد. در واقع، روند زمانبر و کم دقت بررسی مارجینها به همراه 20 تا 70 درصد منفی کاذب، محدودیتهای ارزیابی مارجینها در پاتولوژی فروزن هنگام جراحی به حساب میآیند. حتی در صورت درست بودن آن، این تشخیص روی مارجینهای روی تومور خارج شده صورت گرفته و امکان وجود سلولهای سرطانی پراکنده و بسیار فعال در مارجین سمت بدن وجود دارد.
علاوه بر آن در بیماران شیمیدرمانی شده امکان استفاده از فروزن به دلیل آسیبهای بافتی شدید در اثر شیمیدرمانی وجود ندارد. باقی ماندن سلولهای سرطانی درون بدن موجب جراحیهای مجدد و اقدامات درمانی اجتنابناپذیر پس از جراحی شده که عوارض جانبی بسیاری به همراه خواهد داشت.
“علم بیوالکترونیک” در حوزه سرطان، طلوعی نوین را آغاز کرده است و تحلیل خصوصیات و عملکرد بیوالکترونیک سلولها و بافتهای سالم و سرطانی منجر به ظهور دستاوردهای علمی و فناوری جدیدی شده است که در جراحی دقیق سرطان میتواند بسیار موثر باشد.
برای نخستین بار در جهان یک سیستم دقیق و بیدرنگ حین عمل جراحی سرطان پستان که پروب تشخیصی سرطان (Cancer Diagnostic Probe) و به اختصار CDP نام دارد، برای تشخیص حضور سلولهای پیش سرطانی و سرطانی در مارجینهای داخلی بیماران کاندید سرطان پستان طراحی و ساخته شد.
این سیستم بر پایه سنجش الکترونیکی متابولیسم گلیکولیز ناشی از کمبود اکسیژن در سلولهای پیش سرطانی و سرطانی به صورت زنده، حین عمل جراحی استوار و به عنوان ابزار کمک جراحی در سرطان پستان معرفی شده است و به عنوان سیستم مکمل پاتولوژی فروزن (حین عمل) و پاتولوژی پرمننت (بعد از عمل) استفاده میشود.
این سیستم به عنوان یک ابزار تشخیص مکمل میتواند با دقت چند میلیمتر هر ناحیه مشکوک در مارجینهای داخل بدن را ظرف مدت 30 ثانیه در حین عمل با کمک یک سنسور سوزنی با کالیبراسیون پاتولوژی به جراح اعلان کند.
این سیستم به صورت همزمان، مولکولهای پراکسید هیدروژن/ گونههای فعال اکسیژن (H2O2/ROS) را که طی فرایندهای مربوط به متابولیسم سرطانی شدن (hypoxia glycolysis/reverse Warburg effect) آزاد شده از سـلولهای سـرطانی و یا سـلولهای پیش سرطانی را به یک شیوه کمی تشـخیص میدهد. در نهایت، توسط این سیستم یک طبفهبندی تشخیصی بالینی متناسب بین نتایج پاتولوژیکی بافتهای مورد آزمایش و پیکهای پاسخ CDP، براساس طبقهبندی سیستم پاتولوژی سرطان سینه،گزارش شده توسط سازمان بهداشت جهانی با توجه به آخرین اصلاحات اعلان شد.
تشخیص سلولهای سرطانی توسط CDP در مارجینهای داخلی ( پس از خارج کردن تومور) در حین عمل جراحی برای بیش از 1000 نمونه بالینی درون بدنی پستان با sensitivity و specificity به ترتیب 93 % و 90% به دست آمد.
قابلیت منحصر به فرد تشخیص فوری و غیرتهاجمی مارجینهای درونی با ارزشهای پاتولوژیکی (از توده خوشخیم و با ریسک بالا گرفته تا ضایعات سرطانی پیش تهاجمی و تهاجمی) CDP را به یک ابزار متمایز در حین عمل جراحی با تجهیزات ساده و قابل حمل کوچک برای افزایش دقت تشخیص سلولهای سرطانی در بیماران کاندید جراحی سرطان پستان مبدل میکند. این دستگاه هم اکنون فقط برای سرطان سینهاما پس از انجام پروسههای تحقیقات و آزمایشات بالینی لازم برای سایر سرطانها از جمله گوارش، دهانه رحم، پوست نیز معرفی خواهد شد.
لازم به ذکر است همکاری تنگاتنگ و سـه ساله بین دانشکده مهندسی برق دانشگاه تهران با دانشگاه علوم پزشکی تهران (انستیتو کانسر و بخش جراحی و پاتولوژی بیمارسـتان امام خمینی، مرکز تحقیقات علوم و تکنولوژی در پزشـکی بیمارستان امام خمینی)، پژوهشکده سرطان پستان معتمد و دانشگاه علوم پزشکی شـهید بهشتی (مرکـز تحقیقات سرطان و بیمارستان شهدای تجریش) با تست CDP بر روی بیش از 1000 نمونه مارجین بـر پایه سنجش الکترونیکی متابولیسم hypoxia glycolysis در سـلولهای پیش بدخیم و بدخیم بـه صـورت زنـده، در حین عمـل جراحی منجر به چنین دستاورد ارزشمندی شد است.
این دستگاه دارای مجوز صادر شده از سازمان غذا و دارو (اداره کل تجهیزات پزشکی) وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران به شماره 23212882 در تاریخ 10/09/1398 و همچنین، ثبت اختراع گرنت شده آمریکا به شماره US 10,786,188 B1 و چندین مقاله ISI است و همه آزمایشات تحت مجوز کمیته اخلاق پزشکی (شماره کد اخلاق: IR.TUMS.VCR.REC.1397.355 و کد :IRCT IRCT20190904044697N3 و IRCT20190904044697N1) و با رضایت بیماران داوطلب انجام شده است. نتایج مطالعات بالینی انجام شده با استفاده از CDP از سال 1397-1400 بر روی مارجین داخلی بیماران در چندین مقاله ISI ارائه شده است.
محقق و مخترع دستگاه، پروفسور دکتر محمد عبدالاحد عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، محقق و پژوهشگر در حوزه تشخیص و درمان سرطان و برنده جایزه بینالمللی مصطفی (ص) است.
