براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، کشف اولین آسیاب آبی همدان در دانشگاه بوعلی سینا صورت پذیرفت.
دکتر اسماعیل همتی ازندریانی در حاشیه بازدید از منطقه کاوش نخستین آسیاب آبی همدان بیان کرد: با توجه به شناسایی مجموعه قنات هایی در اراضی دانشگاه بوعلی سینا، بازدید سطحی از این اراضی انجام شد و در بررسی های انجام شده تصمیم گرفته شد کاوش های باستان شناسی در منطقه انجام شود.
وی ادامه داد: پس از طی شدن مراحل قانونی و با حمایت مالی دانشگاه کاوش آغاز و شواهد و مستندات خوبی از آسیاب های آبی شناسایی شد و در نهایت یک آسیاب مورد کاوش باستان شناسی قرار گرفت که نتایج ارزشمندی را رقم زد.
این باستان شناس تصریح کرد: پس از ثبت تصاویر هوایی و نقشه برداری ها متوجه شدیم آبراهه ای به پهنای دو متر از رودخانه زربار وارد این اراضی می شده و از آبراهه اصلی آبراهه های کوچکتری جدا و آب را وارد سامانه آسیاب های آبی می کردند که با توجه به نیرو و قدرت انتقال آب وارد مجموعه شده و مشکل شیب زمین را حل می کردند و سپس وارد فضای اصلی آسیاب شده و مراحلی که برای تولید آرد وجود داشت انجام می گرفت.
همتی ازندریانی درباره قدمت آسیاب ها مطرح کرد: بدلیل اینکه هنوز کار کاوش تمام نشده است، بصورت دقیق نمیتوان درباره قدمت آنها نظر داد. اما، شواهد ابتدایی و سطحی نشان می دهند قدمت 600 یا 700 ساله دارد و احتمالا از قرون میانی اسلامی، قرون متأخر تا حدود 70 سال پیش مورد استفاده قرار می گرفته است.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا در رابطه با تعداد آسیاب ها گفت: با توجه به نقل قول هایی که انجام گرفته، تعداد آنها هفت عدد بوده است که گویا به دلیل قرار گرفتن در مسیر رودخانه تخریب شده اند و کامل ترین نمونه ای که وجود دارد آسیابی است که کاوش کرده ایم.
وی درباره پرونده ثبت آسیاب کشف شده اظهار کرد: دانشگاه بوعلی سینا برنامه ریزی دقیقی برای حفاظت و تبدیل آن به سایت موزه دارد و با توجه به اینکه اثر در اراضی دانشگاه است و قبلا بررسی باستان شناسی در منطقه انجام نشده می توانیم کارهای ثبتی آن را انجام دهیم.
موزه آب استان همدان راه اندازی شود
رئیس دانشگاه بوعلی سینا نیز در حاشیه این بازدید بیان کرد: یکی از بحث هایی که در رابطه با باستان شناسی مطرح است بحث زندگی عامیانه مردم است و این علم باید زندگی همه مردم را در نظر بگیرد بنابراین محوطه های این چنینی اهمیت پیدا می کنند.
دکتر یعقوب محمدی فر شرح داد: این محوطه به گذر آسیاب قطار معروف است و با زندگی اجتماعی مردم همدان تا حدود 50 سال قبل ارتباط دارد، همچنین حاکی از هوشمندی مردم است که از آب رودخانه و نیروی هیدرولیک به نحوی استفاده می کردند و دوباره آن را به مسیر کشاورزی برمی گرداندند.
وی با اشاره به اینکه انرژی تجدید پذیر که امروز دنیا شعارش را می دهد قرنهاست در کشور ما انجام می شود، مطرح کرد: در کشور شناخت زیادی نسبت به مسائل آب و آسیاب ها وجود ندارد در حالیکه آسیاب ها را می توان در جای جای کشور دید و در همدان هم مسیر فوق نشان دهنده این امر است.
این باستان شناس با اشاره به اینکه مسیر مورد بحث می تواند در آینده مسیر بازدیدی و گردشی باشد و به عنوان یک جذبه مطرح شود، گفت: با توجه به سفال های کشف شده برخی از قنات ها در این محدوده بیش از هزار سال قدمت دارند، از طرف دیگر از گذشته های دور مسئله آب در همه کشور وجود داشته و در حال حاضر نیز یکی از موضوعات اساسی است بنابراین مدیریت منابع آبی بسیار جدی است و باید آیندگان را در این مورد آموزش دهیم که محوطه فوق از این دید اهمیت بالایی دارد.
محمدی فر با بیان اینکه هدف از فاز اول کاوش، خواناسازی مجموعه بود، بیان کرد: امیدواریم در فازهای بعدی با کمک بیشتر سازمان میراث فرهنگی بتوانیم این مجموعه را بازسازی و آن را تبدیل به موزه آب استان همدان کنیم، چرا که همدان به موزه آب نیاز دارد و این مجموعه می تواند شروعی بر این قضیه باشد.
رئیس دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به اینکه آسیاب های زیادی از دوره های مختلف در کشور وجود دارد، اضافه کرد: در همدان روی موضوع آسیاب ها کار نشده است بنابراین اطلاعات و مدارکی از قدمت آنها موجود نیست.
