مینا قدرتی؛ با استمرار آلودگی هوا در روزهای اخیر مدارس برخی کلانشهرها از جمله اراک در همه مقاطع تحصیلی تعطیل و به صورت مجازی برگزار شد. همه ما می‌دانیم که کیفیت هوایی که تنفس می‌کنیم روی سلامتمان اثراتی دارد و از آنجایی که نفس کشیدن اختیاری نیست خواه ناخواه اثرات آن بر همه سیستم‌های بدن اثر می‌گذارد. اثرات آلودگی هوا بر ارگان‌های حساس مثل سیستم عصبی و سیستم تنفسی بیشتر مشهود است و می‌تواند از چند ساعت تا چند روز بعد از استنشاق هوای آلوده در بدن ظاهر شود. نشانه‌های کلی تاثیر آلودگی هوا بر بدن انسان شامل علائم تنفسی مثل سرفه، سوزش گلو، عفونت‌های تنفسی و … است. همچنین افزایش بروز حوادث قلبی -عروقی و سکته‌های مغزی در مناطق با هوای آلوده گزارش شده است. یک علامت بسیار شایع که نمی شود آن را نادیده گرفت سردرد در اثر استنشاق هوای آلوده است.
نیروگاه حرارتی شازند که در سال 1374 تاسیس شد، یکی از نیروگاه‌هایی است که سوخت اصلی آن گاز طبیعی و مازوت است و از نفت و گاز نیز به عنوان سوخت راه‌انداز استفاده می‌شود. بر سر مسئله آلایندگی نیروگاه شازند، مناقشات زیست محیطی زیادی تا کنون صورت گرفته است. در آبان ۱۳۹۱بود که عباس رجایی نماینده اراک، کمیجان و خنداب در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت گفت: «نیروگاه شازند بیشترین حجم آلایندگی هوای استان مرکزی را به خود اختصاص داده است.»(1) محمدحسن آصفری نماینده دیگر مردم اراک در دی ۱۳۹۱ در تذکر خود در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی مدعی شد که «۳۰۰ نفر به دلیل وجود نیروگاه شازند در استان مرکزی مبتلا به سرطان شده‌اند».(2) به گزارش خبرگزاری ایسنا حمید بادرستانی مدیرعامل وقت نیروگاه شازند در جلسه‌ای از جلسات معترضان به آلودگی هوای اراک که در شهریور سال1391 برگزار شد، تاکید کرد: تجهیزات نیروگاه شازند چینی است و تکنولوژی آن مربوط به ۳۰ سال پیشِ چین است که خیلی ضعیف است. برخی جراید نوشتند که نیروگاه به دلیل صرفه اقتصادی از سوخت مازوت استفاده می‌کند و این در حالی است که قیمت مازوت پنج برابر قیمت گاز است. او در پاسخ به این سوال که چرا نیروگاه از گاز استفاده نمی‌کند، عنوان کرد: «کلید ایستگاه گاز دست شرکت گاز است و سهمیه تمامی نیروگاه‌های کشور به صورت روزانه تامین می‌شود.» (3)
اما در جدیدترین اظهارنظرها ساناز جعفر زاده سرپرست دفتر برنامه ریزی شرکت برق حرارتی گفته که «نیروگاه شازند سهم قابل توجهی در آلودگی هوای شهر اراک ندارد» او نوع سوخت مصرفی در این نیروگاه را به وزارت نفت، شرکت ملی گاز و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی مرتبط دانست و گفت: بر اساس ترازی که مصرف خانگی گاز برای آنها محدودیت ایجاد می‌کند، مابقی گاز را به صنایع و نیروگاه‌ها تحویل می‌دهند. اگر سهم خانگی بالا برود ناگزیر هستند از مازوت استفاده کنند که تبعات خاموشی برق ایجاد نشود.(4)
نقض ماده ۱۲ قانون هوای پاک
مازوت سوزی زمانی آغاز می‌شود که تمام یا بخشی از گاز این مجموعه صنعتی عظیم تامین نشده باشد. هر زمان که کشور با کمبود گاز مواجه شود، نیروگاه حرارتی شازند، طبق تصمیمات نهادهای بالادستی بر مدار مازوت سوزی قرار می‌گیرد و این شرایط در طول سال‌های اخیر مسبوق به سابقه است به طوری که سال گذشته با وجود همه نقدها، اعتراضات و جلسات متعدد، نیروگاه از ۲۷ آذرماه مشغول استفاده از سوخت مازوت شد و تا پایان سال بالغ بر ۴۷۰ میلیون لیتر مازوت استفاده کرد و عملا رکورد سال ۱۳۹۹ در استفاده از مازوت را شکست. امسال اما بر اساس گفته فعالان محیط زیست در ۶۰ روز ابتدای پائیز که سرمای شدیدی در کشور ایجاد نشد و به تبع آن مصرف گاز در بخش خانگی به اوج نرسید، معضل مازوت سوزی نیروگاه حرارتی شازند دوباره خودنمایی را آغاز کرد.
در ماده ۱۲ قانون هوای پاک آمده است: «سازمان مکلف است که تمامی مراکز و واحدهای صنعتی، تولیدی، عملیات معدنی، خدماتی، عمومی و کارگاهی را که آلودگی آنها بیش از حدمجاز مصوب است، مشخص نموده و مراتب را با تعیین نوع، میزان آلودگی، وسعت منطقه تحت تأثیر و حساسیت منطقه به مالکان یا مسوولان یا مدیران عامل و یا بالاترین مقام تصمیم گیر واحد ابلاغ کند تا در مهلت معینی که توسط سازمان تعیین می‌شود نسبت به رفع آلودگی یا تغییر تولید یا تغییر فرآیند تولید یا تعطیلی کار و فعالیت خود (براساس نوع آلودگی و ماهیت فرآیند کنترلی) اقدام نمایند. درطی مدت تعیین تکلیف این واحدها، طبق مفاد این قانون، به واحدهای مذکور، جریمه ایجاد و انتشار آلودگی تعلق می‌گیرد.»
آقاخانی فعال محیط زیست در شهر اراک در گفتگو با خبرگزاری ایسنا با اشاره به اینکه نقض آشکار قانون صورت گرفته است، بیان کرد: شورای عالی امنیت ملی تصمیم گیرنده بحث کمبود گاز و مازوت سوزی در برخی از نیروگاه هاست، اما تصمیمات اخذ شده، برای فعالان محیط زیست و شهروندان اراکی قابل قبول نیست، در طول سه سال اخیر ماده ۱۲ قانون هوای پاک زیر پا گذاشته شده و دستور مازوت سوزی داده می‌شود و نهادهای بالادستی عملا دستور نقض قانون را می‌دهند.
وی افزود: این تصمیمات پذیرفتنی نیست. ایران دومین کشور تولیدکننده گاز در جهان است، اما در تامین گاز خانگی و صنایع دچار مشکل شده و ناچار به صدور دستور مازوت سوزی، تهدید سلامت عمومی و نقض قانون می‌شود که جای سوال دارد.
طرح چالش آلودگی هوای نیروگاه حرارتی شازند در جلسه هیئت دولت
بهرام عین اللهی وزیر بهداشت در سفر به استان مرکزی در خصوص وضعیت آلودگی هوای اراک و نیروگاه حرارتی شازند، قول داد در اولین جلسه هیات دولت، مطالب و درخواست مسئولان استان در بحث تامین سوخت گاز نیروگاه را منعکس کند.
فرزاد مخلص الائمه استاندار مرکزی در دیدار با وزیر بهداشت اظهار کرد: امیدواریم که مجموعه دستگاه‌ها نسبت به رفع مسئله آلودگی هوای اراک تلاش کنند. امسال در کنار بحث ناترازی گاز و برق با مسئله ناترازی سوخت نیز مواجه شده ایم که کار را سخت کرده است، در حال حاضر هیچ نیروگاهی در کشور وضعیت نیروگاه حرارتی شازند را ندارد و در واقع استثنایی ترین نیروگاه مضر کشور به شمار می‌رود و این شرایط تنها مربوط به استفاده از مازوت در دو واحد نیروگاه است.
علی اکبر کریمی نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس شورای اسلامی، هم گفت: در حال حاضر انتظار می‌رود که این نیروگاه استثنائاً سوخت گاز داشته باشد، در بحث مازوت، پالایشگاه شازند مازوت کم سولفور تولید می‌کند اما این مازوت به کشتی‌ها اختصاص می‌یابد در حالی که لازم است حداقل مازوت نیروگاه، مازوت کم سولفور باشد که آسیب کمتری داشته باشد اگرچه اولویت با تامین گاز است.
محمدحسن آصفری دیگر نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان نیز اظهار کرد: نیروگاه شازند، پتروشیمی و پالایشگاه و شرکت آلومینیوم ایران نقش بسزایی در سلامت مردم دارند و نباید اجازه قطع گاز آن داده شود، لازم است که وزیر بهداشت این موارد را در جلسه هیات دولت بیان کند.
به گفته عبدالرسول پیش‌آهنگ مدیرعامل شرکت مادر تخصصی نیروگاه‌های برق حرارتی از ۱۳۲ نیروگاه موجود در کشور، سوخت دوم ۱۴ نیروگاه مازوت است و مابقی نیروگاه‌ها از سوخت دوم گازوئیل استفاده می‌کنند و باید گفت که کمتر از ۱۰ درصد نیروگاه‌های کشور قابلیت استفاده از مازوت را دارند. براساس آمار روزانه ۷۷ میلیون متر مکعب گاز در نیروگاه‌ها مصرف شده، هفت میلیون لیتر گازوئیل و ۲۰ میلیون لیتر مازوت مورد استفاده قرار گرفته است و در تهران از سال ۸۸ تاکنون در هیچ کدام از نیروگاه‌ها از مازوت استفاده نشده است.
در اراک با وجود افزایش بیش از حد آلاینده‌ها، نیروگاه شازند همچنان برای تولید برق از سوخت مازوت استفاده می‌کند. شهروندان اراک متاسفانه در سال‌های اخیر هیچ خاطره خوشی از نیروگاه حرارتی شازند ندارند، این نیروگاه عظیم بخشی از برق مورد نیاز کشور را تامین می کند، اما متاسفانه تولید برق در این نیروگاه برای مردم اراک و شازند، بسیار گران تمام شده است. در طول سال‌های اخیر اصلی ترین و اولین مطالبه مردم شهر اراک هوای پاک و سالم بوده و حتی در سفر ریاست جمهوری این مسئله بارها و بارها از سوی فعالین محیط زیست، فعالین اجتماعی و مدیران استان مطرح شد، اما متاسفانه با وجود قول‌های مساعد از سوی مسئولان مختلف، این وعده ها روی عمل به خود ندید و امروز اراک و اراکی‌ها گوگرد ناشی از مازوت سوزی نیروگاه حرارتی شازند را می بلعند. به گزارش خبرگزاری تسنیم در آخرین اقدام، جمعی از شهروندان اراک با راه‌اندازی یک کارزار اینترنتی خواستار توقف مازوت‌سوزی در نیروگاه شازند اراک شدند.
منابع:
1. نیروگاه شازند غول آلاینده اراک
2. 300 نفر به دلیل وجود نیروگاه شازند سرطان گرفته‌اند
3. توقف فیلتراسیون نیروگاه شازند در سایه تحریم‌ها
4. نیروگاه شازند سهم قابل توجهی در آلودگی هوای شهر اراک ندارد
